Port Sunlight
Wirral, Merseyside, United Kingdom
Port Sunlight was van grote invloed op de Garden City Movement. Het werd gebouwd door de Lever Brothers om de arbeiders van hun zeepfabriek te huisvesten. De naam is afgeleid van Sunlight, het populairste merk schoonmaakmiddel uit de fabriek.
| Type tuinstad: | Fabrieksdorp |
| Land: | United Kingdom |
| Plaats: | Wirral, Merseyside |
| Bouwjaren: |
1888 Start construction 1914 Completion
|
| Opdrachtgever: | William Lever |
| Vervaardiger: |
William Owen William Owen (1846-1910) was een Engelse architect die praktiseerde in Warrington, Engeland. Zijn werken bleven beperkt tot Noordwest-Engeland. Owen was een van de bijna 30 architecten die William Lever in dienst had voor Port Sunlight. Hij ontwierp de fabriek, verschillende huizen, openbare gebouwen en de kerk - vanaf 1898 met zijn |
| Beschermd stadsgezicht: | Ja |
| Toelichting: | Port Sunlight bevat 900 gebouwen die op de monumentenlijst staan en werd in 1978 tot beschermd gebied verklaard. De Port Sunlight Village Trust doet een poging om Port Sunlight te erkennen als Werelderfgoed, met steun van de strategische partners Wirral Council, National Museums Liverpool en Unilever. Het bod maakt deel uit van een tienjarenplan
Lees meer ...
|
| Algemene staat van de tuinstad: | Goede staat |
Algemene beschrijving
William Hesketh Lever, 1e burggraaf Leverhulme (1851-1925) was een Engels industrieel, filantroop en politicus. Samen met zijn broer James richtte hij Lever Brothers op, een van de eerste bedrijven die zeep maakten van plantaardige oliën. Het maakt nu deel uit van de Britse multinational Unilever.
In 1887 kocht William Lever 56 acres (23 ha) aan de westkant van de rivier de Mersey. Het terrein werd bekend als Port Sunlight en huisvestte niet alleen een nieuwe fabriek, maar ook een industrieel modeldorp om zijn werknemers te huisvesten.
Lever had een sociaal geweten en wilde het leven van gewone mannen en hun gezinnen verbeteren. Zijn doel was "de zakelijke relaties te socialiseren en te verchristelijken en terug te keren naar de hechte familiebroederschap die bestond in de goede oude tijd van de handarbeid."
Lever ontwikkelde een systeem genaamd "Prosperity Sharing", waarbij de winst van het bedrijf weer in het dorp werd geïnvesteerd. Dit hield in dat de arbeiders en hun gezinnen werden voorzien van sanitaire huisvesting, groene open ruimte, volkstuinen, sportfaciliteiten, toegang tot gezondheidszorg en onderwijs en mogelijkheden voor gezonde vrijetijdsbesteding. Hiermee was het een belangrijke invloed op toekomstige tuinsteden.
Architectuur / Stedenbouw
William Lever – die ooit ambities had om architect te worden, maar op 16-jarige leeftijd op instigatie van zijn vader in het familiebedrijf stapte – hield persoonlijk toezicht op de planning van het dorp. Hij was ook betrokken bij alle ontwerpen en keurde ze stuk voor stuk zelf. De bouw van de fabriek begon in 1888 met de hulp van William Owen, die ook de eerste huizen ontwierp. Tussen 1899 en 1914 werden 800 huizen gebouwd voor een bevolking van 3500 mensen. De huizen werden in blokken gebouwd en elk blok huizen werd door een andere architect ontworpen.
Elk blok werd omringd door groene ruimte, en elk gezin kreeg een volkstuin voor het verbouwen van eigen voedsel. De huizen – waarvan de achterkant niet te zien is – stonden in een parkachtig gebied.
Het tuindorp had ook veel openbare gebouwen, waaronder de Lady Lever Art Gallery (die in 1922 werd geopend), een cottage ziekenhuis, scholen, een concertzaal, openluchtzwembad, kerk en een drankbestrijdinghotel.
In termen van architectonische kenmerken werden de huizen gebouwd in baksteen, steen en vakwerk, en ze bevatten kenmerken van vele bouwstijlen, waaronder middeleeuws, Jacobean en Queen Anne, met Engelse, Franse, Nederlandse en Vlaamse invloeden.
Bewoners en de Community
Het leven in Port Sunlight omvatte opdringerige regels en impliceerde verplichte deelname aan activiteiten. De gebonden huisjes betekenden dat een arbeider die zijn of haar baan verloor bijna gelijktijdig uit huis gezet kon worden. Het sociale leven werd vanuit het hoofdkantoor gereguleerd, en sommige medewerkers hadden duidelijk een hekel aan het paternalisme. Hoe goed bedoeld ook, de macht die het bedrijf daardoor kreeg, ook al werd die maar zelden uitgeoefend, werd gezien als een aanval op de vrijheid en de mensenrechten van de werknemers.
Tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw waren alle bewoners nog werknemer van Unilever (dat nog steeds in Port Sunlight gevestigd is) en hun gezinnen. In dit decennium werden de huizen voor het eerst particulier verkocht.
Bronnen
- Website URL
- Website URL
- Website URL
