Vogeldorp
Amsterdam, Netherlands
De oudste tuinstad van Amsterdam-Noord.
| Type tuinstad: | Woningbouwcorporatie |
| Land: | Netherlands |
| Plaats: | Amsterdam |
| Bouwjaren: |
1918 Start construction 1918 Completion
|
| Opdrachtgever: | Municipality of Amsterdam |
| Vervaardiger: |
Berend Boeyinga Berend Tobia Boeyinga (1886-1969) was een Nederlandse architect. Hij stond vooral bekend om zijn (Amsterdamse School) kerken, maar ontwierp ook huizen. Naast Vogeldorp was hij later ook betrokken bij het ontwerp van Tuindorp Oostzaan en Tuindorp Nieuwendam. |
| Beschermd stadsgezicht: | Ja |
| Toelichting: | Sinds 2000 is Vogeldorp een gemeentelijk monument. In 2014 werd het ook – samen met Disteldorp, volkstuinpark Buitenzorg en het aangrenzende Vliegenbos – onderdeel van het rijksbeschermde stadsgezicht Amsterdam-Noord. |
| Algemene staat van de tuinstad: | Goede staat |
Algemene beschrijving
De woningnood en de slechte leefomstandigheden van veel arbeiders die in het kielzog van de Industriële Revolutie naar de stad trokken, leidden uiteindelijk tot de Woningwet van 1901 in Nederland. Het doel van deze wet was om de bouw en bewoning van slechte en ongezonde woningen onmogelijk te maken en de bouw van goede woningen te bevorderen. Meer dan tien jaar later bleven de woonomstandigheden echter slecht en de woningnood een enorm probleem (verergerd door de Eerste Wereldoorlog, ook al bleef Nederland neutraal). De gemeente Amsterdam nam het initiatief om zelf te beginnen met de bouw van betaalbare huizen voor de arbeidersklasse.
De bouw van Vogeldorp begon in januari 1918 en tegen het einde van dat jaar waren de meeste woningen bewoond. Hoewel ze kunnen worden beschouwd als noodwoningen, gaf de Dienst Volkshuisvesting de voorkeur aan de term 'semipermanente woningen', ook omdat de woningen voldeden aan de toenmalige minimumeisen van de Bouwverordening en een toilet, elektriciteit en gas hadden. De eerste bewoners bestonden uitsluitend uit Amsterdamse arbeidersgezinnen uit de oude volksbuurten.
Het ontwerp was van de Gemeentelijke Woningdienst, met Berend Boeyinga als projectarchitect. Oorspronkelijk bestond het dorp uit 313 huizen. Het tuinstadidee was de belangrijkste factor in het ontwerp van de wijk. Aan de Zamenhofstraat werd ook een badhuis gebouwd, waar vrouwen en mannen om de beurt konden douchen. Tegenwoordig is in dit gebouw Museum Amsterdam Noord gevestigd.
Architectuur / Stedenbouw
From links naar rechts: badhuis (nu Museum Amsterdam Noord), brandweerstation (nu Noordje) en het gesloopte opzichtergebouw. (Foto: Stadsarchief Amsterdam, ca. 1920.)
The area is bounded by Zamenhofstraat, Meeuwenlaan, Vogelkade and Zesde Vogelstraat. Unlike many other garden cities of the time, it has a symmetrical layout with only straight streets and rows of houses with gabled roofs. Vogelplein, where the shops were located, was the central point of the neighbourhood. The houses all have front and back gardens, the latter often having a communal character, and the also two squares - Vogelplein and Vogelplantsoen - have ample greenery.
Vogeldorp has two types of houses: the ‘bungalow type’ (but with a low gable roof) and the single-family house with a loft. The houses are built in a ‘rural’ variant of the Amsterdam School. This is an unofficial term indicating that the buildings have elements reminiscent of village buildings or farms. This often includes lower buildings and proportionally less brick and much more painted wood. Characteristic features include continuous gabled roofs and so-called ‘Boeyinga gates’. Architect Boeyinga also applied these in his other garden villages in Amsterdam North.
Bewoners en de Community
Om huurachterstand, verwaarlozing en burenruzies te voorkomen, stelde het gemeentebestuur een woningopzichter aan die de huren inde en bewoners adviseerde over onder andere hygiëne en een goede bewoning van de woning. In Vogeldorp werden deze opzichters vaak te bemoeizuchtig gevonden door de bewoners. Tot in de jaren zeventig was er een opzichter in dienst in Vogeldorp, hoewel zij uiteindelijk alleen een aanspreekpunt was voor klachten.
Een andere manier om arbeiders te verheffen en hen op te voeden tot goede huurders was de aanwezigheid van een afdeling van Vereniging Ons Huis. Het doel van deze vereniging was het bevorderen van 'volksontwikkeling' door middel van gezellige en leerzame bijeenkomsten en het opheffen van klassentegenstellingen.
Bronnen
- Website URL
- Website URL
Vogeldorp op Platform Wendingen [in Dutch]
