De Zaanhof is een prachtig ontworpen wooncomplex rond een groene binnenplaats, midden in de drukte van de stad.
Direct naast Het Schip staat de Zaanhof, een fraai vormgegeven wooncomplex rond een groene binnenplaats, midden in de drukte van de stad. Hoewel de architectuur niet direct in verband staat met de Amsterdamse School, zijn er zeker parallellen.
Meer dan een eeuw geleden bouwden de architecten van de Amsterdamse School prachtige wooncomplexen voor arbeiders in de Spaarndammerbuurt van Amsterdam. Schoonheid, ruimte en groen waren belangrijke uitgangspunten. Vlak naast het beroemde Schip van Michel de Klerk bouwde architect Herman Walenkamp de Zaanhof: een mooie, bijna dorpsachtige wijk, waar de bewoners zich na het werk in de fabriek of in de haven konden ontspannen. Hoewel Walenkamp officieel niet tot de Amsterdamse Schoolbeweging behoorde, was hij wel betrokken bij dezelfde idealen en ideeën. Naast enkele parallellen met de Amsterdamse School is de Zaanhof een van de vroege voorbeelden van de invloed van de tuinstadbeweging in Amsterdam.
Mensenpakhuizen
De belangrijkste woningwet die invloed had op de slechte woonsituatie in Amsterdam was de Woningwet van 1901. Een van de voorschriften in deze woningwet bepaalde dat Amsterdam uitbreidingsplannen moest maken om de inwoners te huisvesten. Voor het nog onbebouwde deel van de Spaarndammerbuurt, waar nu de Zaanhof staat, werd in 1912 een uitbreidingsplan gemaakt door de esthetisch adviseur bij Publieke Werken J.M. van der Meij. Het socialistische raadslid Floor Wibaut uitte felle kritiek op het plan.
De Zaanhof werd ontworpen als een
Direct naast Het Schip staat de Zaanhof, een fraai vormgegeven wooncomplex rond een groene binnenplaats, midden in de drukte van de stad. Hoewel de architectuur niet direct in verband staat met de Amsterdamse School, zijn er zeker parallellen.
Meer dan een eeuw geleden bouwden de architecten van de Amsterdamse School prachtige wooncomplexen voor arbeiders in de Spaarndammerbuurt van Amsterdam. Schoonheid, ruimte en groen waren belangrijke uitgangspunten. Vlak naast het beroemde Schip van Michel de Klerk bouwde architect Herman Walenkamp de Zaanhof: een mooie, bijna dorpsachtige wijk, waar de bewoners zich na het werk in de fabriek of in de haven konden ontspannen. Hoewel Walenkamp officieel niet tot de Amsterdamse Schoolbeweging behoorde, was hij wel betrokken bij dezelfde idealen en ideeën. Naast enkele parallellen met de Amsterdamse School is de Zaanhof een van de vroege voorbeelden van de invloed van de tuinstadbeweging in Amsterdam.
Mensenpakhuizen
De belangrijkste woningwet die invloed had op de slechte woonsituatie in Amsterdam was de Woningwet van 1901. Een van de voorschriften in deze woningwet bepaalde dat Amsterdam uitbreidingsplannen moest maken om de inwoners te huisvesten. Voor het nog onbebouwde deel van de Spaarndammerbuurt, waar nu de Zaanhof staat, werd in 1912 een uitbreidingsplan gemaakt door de esthetisch adviseur bij Publieke Werken J.M. van der Meij. Het socialistische raadslid Floor Wibaut uitte felle kritiek op het plan.
De Zaanhof werd ontworpen als een rechtlijnige straat met aan weerszijden een rechthoekig huizenblok van vier verdiepingen. Als overal gebouwen vier verdiepingen hoog waren, zou er dezelfde zorgwekkende dichtheid ontstaan als in de overbevolkte Jordaan of de Pijp. Buurten als deze waren van zo'n slechte kwaliteit dat deze huizen bekend stonden als menselijke pakhuizen. Er was harde kritiek op het plan van Van der Meij. Volgens Floor Wibaut was het in esthetisch opzicht slecht ontworpen. Met de Woningwet van 1901 werd de kwaliteit van huizen bij wet geregeld, wat stadsvernieuwers als Arie Keppler en Floor Wibaut aangrepen om hun ideeën voor deze arbeiderswijken te verwezenlijken. Huizen van goede kwaliteit alleen waren niet langer voldoende, men wilde ook mooie huizen en een aangename woonomgeving.
Nieuwe plannen voor de wijk
Arie Keppler stond te popelen om nieuwe ideeën en concepten naar voren te brengen die te maken hadden met stedebouw en de ontwikkeling van arbeiderswijken. Hij koos onder andere dit stuk grond en maakte een schetsontwerp voor een nieuw stratenplan met gebouwen, dat hij in 1913 door Van der Meij liet uitwerken. Het resultaat is de Zaanhof: een binnenring van lage woonblokken met twee verdiepingen en een (nooit voltooide) school, gelegen rond een speelplaats en weelderig groen. Rond de binnenring ligt een hogere buitenring bestaande uit huizen van drie en vier verdiepingen (gebouwd in opdracht van het Protestants Patrimonium). Keppler beschouwde laagbouw als de ideale constructie voor arbeidershuisvesting. Zo ontstonden er voor de arbeiders zogenaamde 'oases van rust'. De Zaanhof is gerealiseerd als een rustige en dorpsachtige binnenplaats. Nergens is er een rechte straat die direct naar de Zaanhof leidt en de drukke straten leiden er pal omheen. De Zaanhof is alleen te bereiken via smalle straatjes en poorten, waardoor een harmonieus geheel ontstaat dat een sterke gemeenschapszin stimuleert.
